Początek szkolnictwa w Wysokiej Strzyżowskiej

Pierwsza szkoła w Wysokiej Strzyżowskiej powstała w 1859 roku w wyniku starań ks. Feliksa Buchwalda, proboszcza parafii z Dobrzechowa. Do jej powstania wydatnie przyczynił się również Stanisław Koźmian, właściciel Dobrzechowa i Wysokiej. Budynek nowoutworzonej szkolny ulokowano mniej więcej w centralnym punkcie wsi. Obiekt ten, szybko okazał się za ciasny by móc pomieścić całą młodzież garnącą się do nauki, w dodatku wymagał ciągłych kosztownych napraw, dlatego też staraniem Jana Obrockiego nauczyciela tej szkoły i Adolfa Szostkiewicza c.k. Okręgowego Inspektora Szkół z Siedzibą w Jaśle, podjęto w 1885 roku przygotowania do budowy nowej szkoły. Realizację planów odkładano jednak przez kilka lat z powodu braku środków finansowych.

Ostatecznie zamiast jednej szkoły, ze względu na rozległość wsi, wzniesiono w latach 1897-1899 dwie nowe jednoklasowe placówki. Dnia 13 marca 1899 roku nadano budynkom szkolnym imiona. Ta leżąca w górnej części wsi, otrzymała miano Szkoły Ludowej imienia św. Jana Kantego w Wysokiej.

Szkoła Ludowa imienia św. Jana Kantego w Wysokiej
(lata 1899-1945)

Nauka w nowych budynkach szkolnych rozpoczęła się 1 października 1899 roku. W latach 1911-1912 dobudowano do szkoły im. św. Jana Kantego dwie nowe sale. Następna gruntowna przebudowa nastąpiła dopiero tuż przed wybuchem II wojny światowej. Do pierwszego września 1939 roku udało się nadbudować piętro i przykryć je dachem. Prace wykończeniowe podjęto zaś dopiero w roku szkolnym 1942/1943. Niemniej jednak szkoła nie była jeszcze w pełni wykończona nawet w kilka lat po zakończeniu działań wojennych. W lipcu 1944r. w szkole umieszczono szpital frontowy, do którego zwożono z pola bitwy rannych żołnierzy. W szkolnych salach ich operowano i poddawano innym zabiegom ratującym życie. W efekcie czego pomieszczenia szkolne przed wznowieniem nauki musiały zostać gruntownie odmalowane i zdezynfekowane.

Po wyparciu Niemców na terenie wsi zagościli Rosjanie. Zaczęły się aresztowania żołnierzy z oddziałów partyzanckich, zwłaszcza tych z AK. Nigdzie nie było bezpiecznie. Zdarzały się napady przestępcze, wymuszenia. W dużej mierze dopuszczali się ich maruderzy rosyjscy, którzy ograbili m.in. ówczesnego dyrektora szkoły i jedną z nauczycielek.

 

Szkoła po 1945r.

Władza komunistyczna, narzucona polskiemu narodowi, spotkała się z postawą wrogości sporej części miejscowej ludności. Nie brakowało jednak i takich, którzy szybko odnaleźli się w nowej rzeczywistości. Znaleźli zatrudnienie w aparacie przymusu lub w rozwijającym się przemyśle. Sama zaś szkoła borykała się w tym okresie z poważnymi trudnościami materialnymi.

Przez cały okres powojennej Polski szkołę podawano wielokrotnie przebudowie i gruntownym remontom w wyniku, których zyskała ona dzisiejszy wygląd. Szczególnie intensywne prace prowadzono w latach osiemdziesiątych XX wieku i w pierwszym dziesięcioleciu bieżącego stulecia.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej zaniechano używania imienia sławetnego patrona, przywrócono je jednak uroczyście w listopadzie 2000 roku.

 

Miejsce szkoły w społeczności lokalnej

Szkoła w Wysokiej Strzyżowskiej na przestrzeni swoich ponad półtorawiekowych dziejów borykała się z wieloma przeciwnościami losu. Zawsze jednak realizowała misję krzewienia wiedzy i kształtowania postaw obywatelskich, była też swoistym centrum ogniskującym życie wsi, które jednoczyło zarówno mieszkańców Wysokiej jak i kadrę nauczycielską.
Wyzwań przed jakimi przyszło stawać społeczności szkolnej, od początku istnienia szkolnictwa w Wysokiej, było nieskończenie wiele: wielokrotnie powtarzające się epidemie chorób zakaźnych, śnieżne i mroźne zimy, powszechna bieda jaka dotknęła wieś w dobie wielkiego kryzysu ekonomicznego międzywojnia, problemy lokalowe i kadrowe, braki w wyposażeniu sal, dwie wojny światowe, przemiany ustrojowe, liczne reformy szkolnictwa.

Mimo wszelkich trudności dzieci zawsze garnęły się do nauki, a rodzice doceniali doniosłą rolę szkoły. Zrozumienie, współpraca i ofiarność rodziców oraz nauczycieli zawsze pozwalały przezwyciężać wszystkie mnożące się przeciwności.

 

Opracował: dr Michał Figura